ТАБЕ ЗАЙЗДРОСЦІЦЬ СОНЦА

                      Тані
Твайму юнацтву пазайздросціць сонца,
А радасцей хапае на дваіх,
Табе ужо не трэба абаронцы, —
Ты абароніш і сябе і іх.

Ад зайздрасці і крывадушнай злосці,
Ад чэрствасці, спакусы і хлусні
Па праву непадкупнай маладосці
Ты і сябе і блізкіх барані.

I не прасі ні ласкі, ні апекі,
Ні дапамогі чулае радні.
Ты ж напрасткі пераплываеш рэкі,
Гартуешся на сцюжы і агні.

I не шукай удачы выпадковай,
Што крышыцца і гнецца у руках
Стаптанаю іржаваю падковай,
Пакінутай на пыльных бальшаках.

Лаві губамі пругкі вецер мая
I абдымі асмужаны прастор,
Твая ж рука гарачая трымае
Сцяблінку, што дацягнецца да зор.

Ты перайначыш колеры і формы,
Ты выратуеш кволых, ледзь жывых,
У навальніцы, у завеі, штормы
I горы упадуць да ног тваіх.

Ты сілу сэрца, розуму і цела
Сваёй зямлі хоць сёння б аддала.
Табе у вочы сонца паглядзела,
Зажмурыўшыся ад твайго святла.

1962

СУНІЧНЫ СОК

Праходзяць летнія дажджы,
Сляпыя, цёплыя, грыбныя.
Ты ногі ў росах палашчы,
I сэрца соладка заные,

Суніцы спелыя збірай,
Няхай палае сок барвовы,
I напрасткі, нібыта ў рай,
Ідзі ў зялёныя дубровы,

Дзе пад дажджом і перуном
Іскрыцца мокрае улонне.
Прапахнуць горкім палыном
Твае і шчокі, і далоні.

I я знайду твае сляды
На багунах і мяккіх травах,
Калі ж ты вернешся сюды
Уся ў вясёлкавых аправах,

У кроплях сонца і дажджу,
У сініх пырсках навальніцы,
Цябе я болей не пушчу
Адну па спелыя суніцы,

А за табою крок у крок
Пайду збіраць суніцаў прысак
I пакаштую свежы сок,
Што на тваіх губах не высах.


1963

ДАЧКА

Званкі і голас незнаёмы
Мяне трывожаць кожны раз,
I тое, што знікаеш з дому
I што вяртаешся не ў час.

А тут і дождж сячэ па шыбах,
Скуголіць вецер як знарок,
I за сцяной, нібыта выбух,
Грыміць па бруку кожны крок.

Усе спяшаюцца кудысьці
Праз вецер і праз дождж густы,
У шыбы стукаецца лісце,
А мне здаецца — гэта ты.

Калі ж ты вырасла, дачушка,
Калі паспела пасталець?
То ціха плачаш у падушку,
То пачынаеш раптам пець.

Чакаеш вечара ад рання,
Хапаеш плашчык на бягу,
Каб не спазніцца на спатканне,
I недзе мокнеш на рагу.

Што ж, я цябе не сунімаю,
Адказваю на ўсе званкі
I ўсё часцей успамінаю,
Што сам калісьці быў такі,

Што не адважваўся спазніцца,
Калі мінула дваццаць год,
Што на спатканне ў навальніцу
Праз ручаіны бег уброд...

А вось трывожуся заўсёды,
I неспакой душу дзяўбе,
Калі і ў добрую пагоду
Няма да поўначы цябе.

Мая трывога вочы засціць,
Душы спакою не дае,
Бо я трывожуся пра шчасце
I пра няшчасці ўсе твае.

1963

ЗВАНЫ

Не верыў ён ні ў д’ябла, а ні ў Бога,
Ні ў казкі заімшэлай даўніны,
А слухаліся званара глухога
Раскацістыя, гулкія званы.

На самы верх па выбітых прыступках
Ён уцякаў ад смутку і журбы,
Дзе на плячо садзіліся галубкі
I лапаталі крыллем галубы.

Глядзеў удалеч, на лясныя нетры,
На спелы луг і хвалі ярыны
I ўсёй істотай слухаў, як ад ветру
Гулі і захлыналіся званы.

Часамі вочы поўніліся жалем,
Калі глядзеў навокал з-пад рукі,
I перад ім трымцелі і дрыжалі
На прывязі жывыя языкі.

Ён ведаў іх і мову, і натуру,
I голас, і настрой, і лад, і склад.
Калі вызвоньваў святы і хаўтуры
I біў у гулкі звон, як у набат,

Маланкі ў поўнач рассякалі хмары
I шыліся ў падстрэшша кажаны.
Ён першы бачыў зыркія пажары —
I цемру раскалыхвалі званы.

А скаланула неба навальніца
Раскатамі не грому, а вайны —
Хіснулася старэнькая званіца,
I плачам захлынуліся званы.

Цягнула дымам з недаспелых ніў,
Па званары ніхто не пазваніў.


1969

КАЗКА

Не верачы ні ў прымхі, ні ў прыкметы,
Ачуняю, толькі памажы:
Завары мне ліпавага цвету
I старую казку раскажы.

Задрамлю, і можа, зноў прысніцца,
Што прынесла з поплава сюды
Вечна маладая чараўніца
Прыгаршчы гаючае вады.

Смагаю апаленыя губы
Да яе далоняў прыкладу
I, сябе ратуючы ад згубы,
Вып’ю жыватворную ваду.

Водар дзівасілу і жывіцы
Свежасцю дыханне апячэ.
Ачуняю. Толькі чараўніца
Ад мяне нікуды не ўцячэ.

З ёю будзем усміхацца краскам,
Пазбіраем росы на траве,
Каб аддаць таму, хто верыць казкам
I на свеце за дваіх жыве.

Расчыні акно насустрач лету,
Не хвалюйся і не варажы, —
Завары мне ліпавага цвету
I, як праўду, казку раскажы.

1970

СІВЫ САЛАВЕЙ

                      Памяці Міхася Забэйды
Падбіўся ў дарозе сівы салавей,
Нядужыя крылы падрэзала стома,
Далёка ад майскіх вішнёвых завей,
Прыстаў на ўзбярэжжы, далёка ад дому.

Яго навальніцы хрысцілі агнём,
З падкрылкаў ляцела крывавае пер’е,
Дарогі заслала густым туманом,
Заблыталі сцежкі адчай і нявер’е.

Падбіўся ў дарозе сівы салавей,
Расінку глынуў, і адхлынула стома,
Ачах у высокай звільжэлай траве,
Далёка-далёка ад роднага дому.

Як толькі душою крыху акрыяў,
Як толькі паверыў, што зноў уваскрэсне,
Забулькала ў горле у салаўя
Нідзе не забытая матчына песня.

Становіцца пер’е сівей і сівей,
Адзін на чужым узбярэжжы начуе
I журыцца вечна сівы салавей,
Што маці ніколі яго не пачуе.

1971—1981

ПАЧАКАЙ

Пачакай, маё сэрца, спыняцца.
Я ў дарогу яшчэ не гатоў:
Толькі часам трывожаць і сняцца
Мне завеі наступных гадоў.

Пачакай, маё сэрца, не трэба
Караціць укарочаны шлях.
Прыйдзе час, — перавернецца неба,
Згасне сонца ў асенніх палях,

Змрок на ўсё непражытае ляжа,
Змоўкнуць гром, галашэнне і спеў,
I ніхто за мяне не раскажа,
Чаго я расказаць не паспеў.

Пачакай, каб знянацку не ўпасці,
Пачакай, каб душу наталіць,
Каб убачыць сапраўднае шчасце
I з другімі яго падзяліць.

[1993—1994]

САКСАФАНІСТ

На рыначным стракатым фоне
Іграў заслужаны артыст на саксафоне.
Было яму на золку не да сну, —
Завейваў снег густую сівізну,
Гучалі вальсы Штрауса, то туш,
I «зайцы» падалі часамі ў капялюш.
Ад лютай сцюжы ледзянелі пальцы,
У кедах ногі стылі на асфальце,
А ён іграў то маршы, то сюіты,
Як некалі, дзеля вышэйшай світы,
I вось нарэшце атрымаў свабоду
Іграць тутэйшаму народу.
Іграў натхнёна, як заўжды, —
Перабіраў настылыя лады.
Забыўся ён пра колішняе званне
I не сыходзіў з рынку да змяркання.
«Адзначыліся» сорак тры душы
Ў паношаным яго капелюшы.
Я непрыкметна, быццам цень,
Яго прыходзіў слухаць кожны дзень.
Але замоўк раптоўна саксафон.
Міналі тыдні, — не з’яўляўся ён.
Не змоўк базарны лямант, як бывала,
А мне усё чагосьці не хапала.
Знаёмыя казалі, што на сконе
Ён ціхенька іграў на саксафоне,
Што засталася ў музыканта змена,
Што сын іграў жалобны марш Шапэна,
I не змаўкаў да самае імшы...
Гудзе базар, ды пуста на душы.

1997

МОЙ ЛЕПШЫ ТВОР

                         Дачцы Тані

За Уралам, за белай тайгою
Кожнай шыбай, зашклёнай ільдом,
Пазірае ў замець з тугою
Мной калісьці пастаўлены дом.

Хтось рыпучыя топча масніцы,
Замятае на ганку сляды,
I нікому цясляр не прысніцца
У пару і пакут, і бяды.

Кожны вугал трашчыць на марозе,
Вецер свішча ў расколах тайгі.
Хто ж ступае па хісткай падлозе,
Я гадаю у вечар даўгі.

I прыпомню стажок за павеццю,
Завірухай замецены двор,
I шчаслівы, што некаму свеціць
Мой найлепшы завершаны твор.

29 студзеня 1997 г.

КОНІ

У цокаце, тупаце, звоне
Па гулкай вячэрняй зямлі
Ляцяць закілзаныя коні
I срэбныя мнуць кавылі.

Імчацца гарачыя коні,
Падковы звіняць і звіняць,
На белай і чорнай папоне
Іскрыстыя зоркі гараць.

Прароку на вечнай іконе
Усё да драбніцы відно —
I коннікі з бронзы, і коні,
Што недзе прысталі даўно.

А воўк згаладалы завые,
Агеньчыкі ў зрэнках мігцяць.
Крылатыя коні, жывыя,
Ляцяць ад пагоні, ляцяць.

19 студзеня 1998 г.

РАЙ НА ПРЫПЯЦІ

Мы з табою на зары
Стрэліся у Мазыры
I пайшлі, як дзівакі,
Да палескае ракі.
Збіла ты аб пень каленка:
«Пацярпі, не плач, Аленка,
Мы жывой вадой з ракі
Ўсе загоім сінякі.
Ты зірні, якая Прыпяць,
Аж гатоў да кроплі выпіць.
Вунь плывуць шчупак і жэрах.
Дык давай на правы бераг
Пераправімся абое
I пашэпчамся з табою,
Што рабіць нам, як нам быць —
Ці пакінуць, ці любіць?»
Памаўчаўшы, не адразу,
Дачакаўся я адказу:
«Я кашулю не здымаю,
Бо купальніка не маю».
«Я ж аббег з дзесятак лавак
I не дапытаўся плавак.
Кажуць: «Гэта ж не зіма,
Плавак ад вясны няма».
Мы ж з табою не малыя,
Кожны жменькаю прыкрые:
Адзін — гэта, другі — тое,
Самае, што ёсць святое.
А як хочаш, распраніся
I адразу акуніся.
Дзеля нашага спакою
Я прыкрыюся рукою».
Апынуўшыся ў рацэ,
Паплылі — рука ў руцэ,
Плёскаліся, як умелі,
І прыбіліся да мелі,
Глянулі на ўсе бакі,
Ці не бачаць рыбакі?
Не, нідзе іх не відно,
А тут цёпленькае дно,
Мяккі жоўценькі пясочак,
Мы ж без плавак, без сарочак.
Заплылі аж за буі,
Апынуўшыся ў раі...

Не было змяі, ні дрэва,
Толькі мы — Адам і Ева.
8 лютага 1998 г.

СТАРЫ КОНЬ

Снег завейвае шчокі і вочы
I ляціць з цішыні ў цішыню,
Каб ніколі з дарогі не збочыць, —
Давяраю старому каню.

Палазня прападае няспынна,
Змрок — ні знічкі нідзе, ні агню,
Каб у замець такую не згінуць, —
Давяраю старому каню.

Каб прабіцца да торнай дарогі,
Я не тузаю і не ганю,
Не чакаю чужой дапамогі, —
Бо паверыў старому каню.

Нам абоім і цяжка, і горка,
А надзея адольвае страх...
Нечакана агеньчык на ўзгорку
Мільгануў — і выводзіць на шлях.

19 студзеня 2000 г.

МОЙ ВЕРАСЕНЬ

У верасні ветрана ў полі
Рудзее сухая трава,
Заходзіцца сэрца ад болю,
Як жорны, гудзе галава.
Ад лужы да лужыны крочу,
Забыты шукаючы двор,
І сам сабе долю прарочу
— Праклёны, папрокі, дакор.
Дажджлівае змрочнае заўтра
І гне, і гайдае мяне,
Хоць верыцца — гэтая квадра
Калісьці, як прыявід, міне.
Далёка агеньчык засвеціць,
У змроку сцяжынку знайду.
Не я, дык унукавы дзеці
Сваю перацерпяць бяду…
Маўчыць вераснёвае поле,
Іду праз сваю даўніну
І веру, што горкую долю
Да скону усё ж абміну.
Сухая трава адшумела,
Лістота шляхі замяла
Душа яшчэ не адбалела,
А зорка у зорку ўвайшла.


1997г.

ПОЙДЗЕМ УДВАІХ

          (паводле народнага)

Дзе ты, любая мая?
Не зважай на стому
І не бойся, калі я
Правяду дадому.

Наскакаліся з табой
Па падлозе гулкай,
Не хадзі дамоў гурбой
Вузенькаю вулкай.

Непрыкметна кінем іх,
Паглядім на зоры,
Пойдзем толькі удваіх
Да тваёй каморы.

Вунь бялее новы зруб
Каля вербвлоззя,
Ты не бойся, што да губ
Губы прымарозіў.

Я даўно-даўно шукаў
Любую дзяўчыну,
Ні адну не ашукаў,
І цябе не кіну.

Ой, каханая мая,
Адпачнем у стозе,
І не бойся, калі я
Губы прымарозіў.


1992